Overspannenheid, burn-out of depressie?
In de volksmond worden burn-out en overspannenheid vaak door elkaar gehaald en soms wordt het ook verward met een depressie. Het is belangrijk om de verschillen tussen een burn-out, overspannenheid en een depressie te weten voor het geval je stappen wilt gaan zetten.
Burn-out en overspannenheid hebben beiden te maken met stress en beiden komen door overbelasting. Depressie en burn-out daarentegen delen weer veel symptomen zoals somberheid en lusteloosheid. Goede diagnostiek is daarom essentieel om het onderscheid te kunnen maken. Grofweg gezegd heeft overspannenheid een korte termijn oorzaak en een burn-out veel sterkere symptomen.
Als je korter dan 6 maanden klachten hebt, en als je nog wel wat energie hebt, betekent dat overspannenheid. De stress die de directe aanleiding is voor de overspannenheid, ligt in het nabije verleden. Wanneer de klachten binnen een paar weken weg zijn, is er sprak van overwerkt zijn.
Overspannenheid gaat gepaard met veel stressklachten zoals huilbuien, een gevoel van opgejaagdheid, niet goed kunnen slapen, nek- en hoofdpijn. Maar de energie is nog niet op: uitputting is niet de klacht die op de voorgrond staat. Dat zijn veel meer labiliteit en een opgejaagd gevoel.
Bij een burn-out staat echter vermoeidheid en uitputting bijna altijd op de voorgrond. Daarnaast kent een burn-out steevast cognitieve problemen, emotionele problemen en gedragsproblemen. Bij een burn-out is er meestal sprake van jarenlange roofbouw op je lichaam. Gedurende zeer lange tijd heb je veel te veel van jezelf gevraagd.
Kenmerken van overspannenheid, burn-out en depressie *
| Overspannenheid | Burn-out | Depressie | |
|---|---|---|---|
| Oorzaken | Opeenstapeling van stressgevende factoren of situaties | Langdurige chronische overbelasting en roofbouw | Onduidelijk |
| Symptoom | Opgejaagdheid, sterk wisselende stemmingen, actief, maar ongeordend gedrag. | Energiestoornis: geestelijke en lichamelijke uitputting, somber over het gebied waar de vermoeidheid vandaan komt. | Stemmingsstoornis: somberheid over alles, soms suïcidale gedachten, klachten zijn 's ochtends erger dan 's avonds, meer dan 5 kg gewichtsverlies |
| Probleem | Onvermogen om probleemsituaties op te lossen | Onvermogen om op tijd te herstellen | Onvermogen om ergens van te genieten |
| Werkgerelateerd | Niet noodzakelijk | Meestal combinatie werk-privé | Alle aspecten van het leven, dus ook het werk |
| Houding ten opzichte van het werk | Onveranderd | Tegenzin, cynisme, afstand, verminderd presteren | Nergens van genieten, dus ook niet van het werk |
| Behandeling | Rust, het probleemoplossend vermogen vergroten | Terugwinnen van de regie op je leven, herstelmogelijkheden opbouwen | Psychotherapie en/of anti-depressiva |
*) bron: Nooit meer burn-out! – Anita Roelands. Vertaald naar het schema van Donner-Quanjer & Van Gogh, 2008
Burn-out Test
Symptomen van een burn-out tijdig herkennen én erkennen is ontzettend belangrijk. Het helpt je namelijk een burn-out te voorkomen of de kans erop aanzienlijk te verkleinen. Doe je niets? Dan riskeer je het volledig opgebrand te raken; emotioneel en lichamelijk. Wil jij weten of je burn-out hebt of het risico op burn-out loopt? Doe dan de burn-out test.
